در آن زمان که زن‌ربایی و حتی خرید زن در میان بسیاری از ملل و اقوام هند و
اروپایی معمول و متداول بود، ازدواج ایرانی در سایه نظم و نسقی که آیین
زرتشت آورده بود، نتیجه عقد بود
به نظر ایرانیان، ازدواج نتیجه تراضی زن و مرد بود و این ازدواج در آن واحد معنی مذهبی و اجتماعی داشت
زندگی
زناشویی و خانواده از لحاظ اجتماعی نیز از اهمیت والایی برخوردار بود تا
بدان‌جا که در زمان ساسانیان، شاهنشاهان، به عنوان نمایندگان راستین
اهورامزدا در روی زمین از ازدواج مردم حمایت می‌کردند
دولت هر سال برای عده زیادی از دوشیزگان نیازمند جهاز فراهم می‌آورد و
دختران تیازمند و بی‌جهاز را به خرج خود شوهر می‌داد و در انجام دادن این
گونه نیکوکاری‌ها خسرو انوشیروان سرآمد دیگر پادشاهان ساسانی بود
ایرانیان
آن‌چنان به خانواده اهمیت می‌دادند که از مشاغلی که مستلزم تجرد بود یا از
زندگی حادثه جویانه که مردان را مدتی دراز از کانون خانواده دور نگه
می‌داشت، مانند دریانوردی و بازرگانی، خوش‌شان نمی‌آمد
خانواده از چنان بنیان محکمی‌برخوردار بود که حتی بچه‌دار نشدن و نازایی زن
دلیلی بر برهم خوردن پیمان زناشویی نبود. زرتشتیان در این گونه موارد به
راحتی بچه‌ای را به فرزندی می‌پذیرفتند
اقسام ازدواج در ایران باستان
در مورد انواع پیوند زناشویی در
ایران باستان گفتنی است که زن و مرد به 5 صورت و تحت عناوین پادشاه زن-
چاکر زن- ایوک زن- ستر زن- خودسر زن پیوند زناشویی می‌بستند که هر یک
جداگانه به شرح زیر است
:
پادشاه زن:
این نوع ازدواج به حالتی گفته می‌شد که دختری پس از رسیدن به سن بلوغ با
موافقت پدر و مادر خود با پسری ازدواج می‌کرد و پادشاه زن از کاملترین حقوق
و مزایای زناشویی برخوردار بود و کلا" همه دخترانی که برای نخستین بار و
با رضایت پدر و مادر ازدواج می‌کردند، پیوند زناشویی آنان تحت عنوان پادشاه
زن ثبت می‌شد
چاکر زن:
این نوع ازدواج به حالتی اطلاق می‌شد که زنی بیوه به عقد و ازدواج با مرد
دیگری در می‌آمد. این زن با زندگی در خانه شوهر دوم خود حقوق و مزایای
پادشاه زن را در سراسر زندگی مشترک دارا بود، ولی پس از مرگ آیین کفن و دفن
و سایر مراسم مذهبی اش تا سی روزه توسط شوهر دوم یا بستگانش برگزار می‌شد.
ولی هزینه های مراسم بعد از سی روزه به عهده بستگان شوهر اولش بود، چون
معتقد بودند در دنیای دیگر این زن از آن نخستین شوهر خود خواهد بود و به
همین علت پیوند دوم او تحت عنوان چاکر زن یاد می‌شد
حال برای برخی
ناآگاهان پیوند زناشویی از نوع چاکر زن را اختیار کردن زن صیغه ای توسط
پدران ما در گذشته قلمداد کرده و پادشاه زن را زن عقدی بیان می‌کنند که صحت
ندارد
ایوک زن:
این نوع ازدواج زمانی اتفاق می‌افتاد که مردی دختر یا دخترانی داشت و
فرزند پسر نداشت و ازدواج تنها دختر یا کوچکترین دخترش تحت عنوان ایوک ثبت
می‌شد و رسم بر این بود که اولین پسر تولد یافته از این ازدواج به فرزندی
پدر دختر در می‌آمد و به جای نام پدرش نام پدر دختر را بعد از نامش
می‌آوردند و این نوع ازدواج باعث شده که برخی افراد غیر مطلع برچسب ازدواج
با محارم را به زرتشتیان بزنند و اظهار کنند که پدر با دختر خود ازدواج
می‌کرده است. اینک اشتباه افراد ناآگاه کاملا" مشخص شد و اتهام ازدواج با
محارم کاملا" مردود است
ستر زن:
وقتی که فرد بالغی بدون ازدواج در می‌گذشت، پدر و مادر یا خویشان این فرد
موظف بودند به خرج خود و به یاد فرد درگذشته دختری را به ازدواج پسری در
می‌آورند. شرط این نوع ازدواج آن بود که دختر و پسر متعهد می‌شدند که در
آینده یکی از پسران خود را به فرزند خواندگی فرد درگذشته بدون زن و فرزند
درآورند
خودسر زن:
اگر دختری و پسری پس از رسیدن به سن بلوغ برخلاف میل والدین خود خواستار
ازدواج با یکدیگر می‌شدند و مصر بر این امر نیز بودند، با وجود مخالفت
والدین ازدواج آنها منع قانونی نداشت و زیر عنوان خودرای زن ثبت می‌گردید و
در این بین دختر از ارث محروم می‌شد، مگر اینکه والدینش به خواست خود چیزی
به او می‌دادند یا وصیت می‌نمودند که بدهند
این نوع ازدواج ها در ایران باستان انجام می‌شد امروزه ازدواج ها تحت این عناوین ثبت نمی‌شود
در
ایران باستان و بنا بر قوانین دوره ی ساسانی، دختران خود همسر خویش را
انتحاب می کردند. هنگامی که بهرام گور،پادشاه معروف ساسانی از دختران یک
مرد روستایی ساده درخواست ازدواج می کند؛ روستایی، پاسخ را به دختران خود
وا می گذارد.. در شاهنامه زنان دلاور و خردمندی چون کتایون و تهمینه، همسر
خویش را انتخاب کرده و برای یافتن همسر خود همه ی مرزهای سیاسی و طبقاتی را
زیر پا می گذارند.
گواه گیران مجلس عقد
در این مجلس بزرگان و موبدان حاضر می شوند،موبد پس از
شنیدن اقرار رضایت از عروس و داماد اندرزهای سودمند اخلاقی و دینی داده
برایشان چنین دعا میکند
هر دو تن را شادمانی افزون باد.همیشه با فر و جلال
باشید ، به خوبی و خوشی زندگی کنید،در ترقی و افزایش باشید،به کردار نیک
سزاوار باشید،نیک پندار باشید،در گفتار نیکو باشید،در کردار نیکی به جای
آورید،از هر گونه بد اندیشی دور بمانید.هر گونه بکاهد،هر گونه بدکاری
بسوزاد،راستی پایدار باد،جادویی سرنگون باد،در مزدیسنی استوار باشید،محبت
داشته باشید با کردار نیک مال تحصیل کنید.
با بزرگان یک دل و یک زبان باشید،با یاران فروتن و
نرم خو و خوشبین باشید،غیبت مکنید،غضبناک نشوید،از برای شرم گناه نکنید،حرص
مبرید،از برای چیزی بیجا دردمند نشوید،حسد مبرید،کبر و منی نکنید،هوی و
هوس نپرورید،مال کسان را به نا حق مبرید،از زن و شوهر کسان پرهیز دارید از
کوشش نیک خود برخوردار باشید،با حرص انباز مشوید،با غیبت کننده همراه
نباشید،با بدنام پیوند نکنید،با بیچارگان پیکار نکنید،پیش پادشاهان سخن
سنجیده گویید،مانند پدر نامور باشید،در هر صورت مادر را نیازارید،و به
واسطه راست گفتن کامیاب و کامروا باشید.
پس از آن عروس و داماد دست پیوند بهم داده دور آتش میگردند و سایر تشریفات عروسی به طور معمول است انجام میشود
در مطالب بعدی سایت از نحوه برگزاری جشن های عروسی پیشینیان برایتان خواهیم گفت
امیدواریم که این مقاله مورد توجه شما همراهان دریس بوده باشد و بیانگر گوشه ای از فرهنگ و تمدن ایران باشد